عفونت‌های زنان؛ علائم، علت‌ها و روش‌های پیشگیری
مقدمه
عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان از شایع‌ترین مشکلات بهداشتی هستند و بسیاری از خانم‌ها در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این عفونت‌ها می‌توانند خفیف یا شدید باشند و در صورت عدم درمان، به عوارضی مانند عفونت‌های لگنی یا حتی ناباروری منجر شوند. شناخت علائم، علت‌ها و روش‌های پیشگیری و درمان، گام اول برای حفظ سلامت واژن و جلوگیری از عوارض جدی است.
انواع عفونت‌های زنان
عفونت قارچی (کاندیدیازیس)
- علت: رشد بیش از حد قارچ Candida به‌ویژه پس از مصرف آنتی‌بیوتیک، رطوبت زیاد یا قند خون بالا.
- علائم: خارش شدید، سوزش، ترشحات سفید و غلیظ (شبیه پنیر)، قرمزی و تحریک ناحیه تناسلی.
عفونت باکتریایی (واژینوز باکتریال)
- علت: برهم خوردن تعادل باکتری‌های مفید واژن و غلبه باکتری‌های بی‌هوازی.
- علائم: بوی نامطبوع (شبیه بوی ماهی)، ترشحات خاکستری یا سفید رقیق، سوزش ادراری یا خارش خفیف.
عفونت‌های مقاربتی (STIs)
- نمونه‌ها: کلامیدیا، سوزاک، تریکومونا، تبخال تناسلی، HPV.
- علائم: درد لگن، ترشحات غیرطبیعی یا کف‌آلود، خونریزی بین قاعدگی، درد هنگام رابطه جنسی؛ گاهی بدون علامت.
علائم هشداردهنده عفونت زنان
- خارش یا سوزش شدید در ناحیه تناسلی
- تغییر رنگ، قوام یا بوی ترشحات
- خونریزی غیرمعمول خارج از سیکل قاعدگی
- درد یا سوزش هنگام رابطه جنسی یا ادرار
- تب، درد لگن یا کمر
علت‌های بروز عفونت زنان
- استفاده مکرر از دوش واژینال و برهم‌زدن تعادل طبیعی واژن
- پوشیدن لباس زیر تنگ یا پلاستیکی و تعریق/رطوبت مداوم
- مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها
- تغییرات هورمونی (بارداری، یائسگی، سیکل قاعدگی)
- رابطه جنسی بدون محافظت یا داشتن چند شریک جنسی
- دیابت کنترل‌نشده و ایمنی بدن پایین
روش‌های پیشگیری از عفونت زنان
- رعایت بهداشت و خشک نگه‌داشتن ناحیه تناسلی پس از حمام و ورزش
- استفاده از لباس زیر نخی و تعویض روزانه آن
- پرهیز از دوش واژینال، ژل‌ها و اسپری‌های خوشبوکننده داخل واژن
- استفاده از کاندوم در روابط جنسی برای پیشگیری از عفونت‌های مقاربتی
- تغذیه متعادل، کنترل قند خون و کاهش مصرف شکرهای ساده
- معاینه منظم توسط پزشک زنان، به‌ویژه در بارداری یا در صورت تکرار عفونت
روش‌های درمان عفونت زنان
- عفونت قارچی: کرم یا قرص ضدقارچ (واژینال/خوراکی) طبق دستور پزشک؛ پرهیز از رطوبت طولانی و استفاده از لباس زیر نخی.
- عفونت باکتریایی: آنتی‌بیوتیک خوراکی یا واژینال برای دوره کامل درمان؛ پرهیز از رابطه جنسی بدون محافظ در طول درمان.
- عفونت‌های ویروسی/مقاربتی: درمان حمایتی یا داروهای ضدویروس (برای تبخال)، غربالگری و درمان هم‌زمان شریک جنسی برای جلوگیری از انتقال مجدد.
نکته: خوددرمانی و مصرف خودسرانه دارو می‌تواند علائم را پنهان و تشخیص را دشوار کند. بهترین اقدام، مراجعه به پزشک برای تشخیص نوع عفونت و دریافت درمان مناسب است.
جمع‌بندی
عفونت‌های زنان شایع اما قابل پیشگیری‌اند. توجه به علائم هشداردهنده، رعایت نکات ساده بهداشتی و مراجعه به‌موقع به پزشک، از پیشرفت بیماری و بروز عوارضی مانند درد لگن و ناباروری جلوگیری می‌کند. مراقبت از سلامت واژن، بخشی مهم از سلامت عمومی هر زن است.